تعریفی از واژه کنترل عفونت بیان گر این موضوع است که : فعالیت ها و روش هایی که در آن با به کارگیری وسایل ، آلودگی ها و انتقال آن را به حداقل رسانده و کنترل نماید.
در این راستا از روش ها و وسایلی استفاده خواهد شد که به طور مفصل به این موضوعات خواهیم پرداخت

تارخچه پیدایش کنترل عفونت
در بین سال های 1950 تا 1960 در چند بیمارستان در آمریکا دپارتمانی به نام
Health Association Infections یا به اختصار HAIs بنا نهاده شد.
این دپارتمان ها سعی کردند با استخدام و پرورش افرادی متخصص در این رابطه به کنترل عفونت در این مراکز درمانی بپردازند.

هدف از کنترل عفونت
شناسایی موثرترین و کم هزینه ترین روش های برای کنترل عفونت
اقدامات احتیاطی
ایجاد تیم های استراتژیک جهت برخورد حرفه ای با مساله کنترل عفونت در مراکز درمانی و آموزش مداوم در این زمینه

اقدامات احتیاطی در کنترل عفونت
احتیاطات استاندارد
اقداماتی که در برابر تمام بیماران باید انجام شود که شامل استفاده از مواد ضدعفونی کننده دست ها و وسایل حفاظت فردی ، انتخاب مکان مناسب جهت استقرار بیماران، تمیز کردن و ضدعفونی کردن وسایل مراقبت از بیماران ، استفاده صحیج از منسوجات یکبار مصرف و واحد شستشو در مراکز درمانی و استفاده از وسایل تزریق یکبار مصرف و محافظت در برابر تمام وسایل تیز و برند
این اقدامات ابتدایی ترین اقدامات در زمینه برخورد با بیماران در مراکز درمانی می باشد.
احتیاطات تماسی
نکاتی که در رابطه با تماس با بیماران و آلودگی ها باید مد نظر قرار داد این است که علاوه بر احتیاطات استاندار که ذکر شد ، این است که از جابجایی ببیمارانی که دارای عفونت می باشند تاجای ممکن اجتناب کرد و از وسایل یکبار مصرف استفاده کرد و محیط و وسایل استفاده شده را تا جای ممکن ضد عفونی نمود.
به طور مثال حتما برای بیمارانی که دارای ترشحاتی از قبیل نشت ادار و مدفوع و ترشحات زخم هستند از زیرانداز های یکبارمصرف استفاده کرد تا از انتشار عفونت تا جای ممکن جلوگیری به عمل آید.
احتیاطات ذرات و ترشحات
در مورد بیمارانی که می دانیم ترشحات تنفسی آنها می تواند حامل میکروارگانیسم های مضر باشد که در هنگام عطسه و سرفه و تنفس می تواند آنها را منتقل کند ، حتما از وسایل حفاظت فردی مانند ماسک برای کادر درمان و حتی خود بیمار استفاده کرد و تا جایی ممکن از جابجا کردن آنها در بخش ها و اتاق های دیگر خودداری کرد.

احتیاطات ذرات معلق در هوا
برخی از بیماران آنچنان شرایط خاصی دارند که حتی کوچکترین آلودگی ها و حتی ذرات معلق در هوا ممکن است باعث تشدید بیماری آنها شود که برای این دسته از بیماران علاوه بر نکات ذکر شده در طبقه بندی بالا ، اتاق های ایزوله در نظر گرفته می شود . بیمارانی که در این دسته قرارد می گیرند نیاز به بالاترین سطح مراقبت های کنترلی دارند .

تجهیزات حفاظت فردی و وسایل یکبار مصرف

وسایل و تجهیزاتی هستند که برای حفظ سلامتی کادر درمان و خود بیماران جزو ارکان اصلی بوده و استفاده از آنها در هر سطحی توصیه می شود که ابتدایی ترین و اولین قدم در این رابطه شستن دست ها و ضد عفونی کردن آنها و استفاده از دستکش های یکبار مصرف برای هر پروسه کاری می باشد بدین معنی که ما مجاز نیستیم از یک جفت دستکش در تمام طول ساعت کاری استفاده کنیم زیرا که در درجه اول آلودگی های مختلفی را از جاهای مختلف به جاهای دیگر انتقال می دهیم و در ضمی اگر دستکش ها آسیب ببینند و ما متوجه این موضوع نشویم آلودگی های مختلفی را به دستان خود و در نهایت به بدن خود منتقل می کنیم.
تجهییزات دیگری مانند ماسک ها ، کلاه ها ، گان ها ، شیلد های محافظ صورت ، زیرانداز ها و بساری دیگراز این وسایل این حفاظت را بیشتر کنترل می کنند.

کارمندان بخش سلامت

ایجاد واحد های بهداشتی ( بهداشت حرفه ای ، محیط ) و واحد کنترل عفونت در مراکز درمانی و تربیت و آموزش افراد برای ایجاد سیستم های بهداشتی کمک می کند تا روز به روز با روش ها و استاندارد های روز دنیا در این زمینه آشننا شویم و با تدوین پروتوکل های بهداشتی سعی کنیم تا برای تمام فرایند های بوجود آمده راه حل های استانداری و کم هزینه ایجاد کنیم و با کمترین مصرف انرژی بیشترین کارایی را در ضمینه کنترل عفونت داشته باشیم.

تکنیک های که در ضمینه می توان استفاده کرد

نظارت
در واحد های HAIs مراکز درمانی نظارت خاصی بر واحد های حساسی مانند بخش های مراقبت ویژه ، بخش های آنکولوژی و هماتولوژی و اتاق های عمل صورت می گیرد و از یافته ها و اطلاعات به دست آمده در این بخش ها سیاست های کلی و روش های پذیرش و بخش بندی بیماران تدوین می شود و پروتوکل ها و فرایند های کنترل آلایندگی ها در بخش های مختلف مراکز درمانی تعیین می گردد .
از میان تمام این دستورالعمل ها ، الگوریتم های شناسایی عفونت ها کشف شده و به صورت خط مشی در اختیار جامعه قرار می گیرد.
قرنطینه
تعریف قرنطینه ( ایزوله کردن ) این است که با ایجاد محدویت هایی مانع انتقال میکروارگانیسم های بیماری زا از منبع عفونت به دیگر جاها شویم.
در واحد های ایزوله شده باید نکات ابتدایی محافظت مورد توجه قرار گیرد مانند شتشوی دست ها قبل و بعد از تماس با بیماران ایزوله شده ، استفاده از وسایل یکبارمصرف حفاظت فردی در مواجهه با ترشحات و زخم و پوست بیمار ، استفاده از وسایل تزریق یکبارمصرف و معدوم کردن سرسوزن ها و اشیاء تیز و برنده که در پروسه درمان بیمار از آنها استفاده شده است.
در مراقبت از بیماران اقدامات احتیاطی از قبیل ذرات معلق در هوا ، ترشحات و تماس باید مورد توجه قرار گیرد.

بررسی شیوع و مدیریت آن
شیوع میکروارگانیسم ها را می توان با استفاده از سیستم های نظارتی مورد بررسی قرار داد به این معنی که در زمان شیوع بیش از 95 درصد از انتشار یک میکروارگانیسم باید اقدامات عملیاتی برای این موضوع شروع شود.
بیشترین شیوع پس از تماس مستقیم و غیر مستقیم با عوامل بیماری زا اتفاق می افتد.
با جدا سازی این بیماران و استفاده از پروتوکل های حفاظت فردی و استفاده از وسایل یکبار مصرف برای بیماران و پرسنل درمان می توان به عدم انتشار این میکروارگانیسم ها کمک کرد.
آموزش
تمام کارکنان بخش بهداشت و درمان ( متخصصین و کادر درمان و مراکز بهداشتی و درمانی ) باید با شرکت در سمینار ها و دوره های آموزشی اطلاعات خود را همواره به روز نگه دارند تا درک درستی از جلوگیری انتشار عفونت داشته باشند.
ضمنا در تدوین اقدامات پیشگیرانه در بخش سلامت می توانند موثر باشند.
استخدام کارمندان بخش سلامت
خدمات بهداشتی برای کلیه کارکنان بخش بهداشت و درمان الزامی می باشد. این پرسنل باید همواره مورد ارزیابی قرار گیرند و در ابتدای استخدام باید توجه شود که این کارکنان واکسیناسیون خود را انجام داده اند و در برابر بیماری های عفونی مانند هپاتیت ، سرخجه ، اوریون ، کزاز و …. ایمن می باشند یا خیر.
همچنین آنها باید ترغیب شوند تا سالانه واکسیناسون آنفولانزا خود را انجام دهند .
پایش های ضد میکروبی
در بیشتر بیمارستان ها و مراکز درمانی استفاده از آنتی بیوتیک ها رایج است که این موضوع باعث مقاوم شدن میکروب ها شده و همچنین هزینه های گزافی را برای مراکز در مانی ایجاد می کنند .
در بیشتر این موارد تحقیقات نشان داده است که پیشگیری بهتر از پروسه های درمان بوده و هزینه های به مراتب کمتری را به دوش مراکز می اندازد.

مداخلات سیاسی ( نقش دولت )
ارزیابی های انجام شده در حوزه سیاست گذاری های گاهش انتقال عفونت که در واحد های بهداشتی و دانشگاه ها صورت پذیرفته ، در نهایت به صورت طرح پیشنهادی به نهاد های دولتی ارسال می شود که قانون مناسب برای این کار در سطح جامعه تصویب شود.
دولت ها با ایجاد سیاست های پیشگیرانه می توانند به عدم انتشار عوامل بیماری زا در سطح شهر و کشور کمک نمایند.

بهداشت محیط
ضد عفونی بیمارستان ها با روش های سنتی بسیار ناکارآمد می باشد .
در علم روز با استفاده از علوم معماری و تاسیساتی می توان ترکیبی از روش ها و فرایند ها را به وجود آورد که موجب بهبود فرایند واشینگ و ضدعفونی مراکز درمانی می شود.
هوارسان ها ، راه رو ها ، اتاق ها بیماران و… می تواند به بهینه ترین حالت ممکن اجرا شود.

نتیجه گیری :
در پایان می توان به این نتیجه رسید که با توجه به نو پا بودن سیستم کنترل عفونت در دنیا روش ها و تجهیزات می تواند به این موضوع کمک شایانی کند.
نهاد های دولتی و بهداشتی می توانند با سیاست گذاری و تصویب قانون های مناسب اجتماعی کمک قابل توجهی به رشد فرهنگ مقابله با انتشار عوامل بیماری زا انجام دهند.
استفاده از وسایل و تجهیزات یکبار مصرف مانند دستکش ، زیرانداز ، کلاه و گان ها به سلامت بیماران و کادر درمان کمک شایانی خواهد کرد.